ความหมายในรูปถ่าย

ผมเคยได้ยินคำกล่าวที่ว่า “รูปหนึ่งรูปความหมายเทียบเท่ากับคำเป็นพันๆ คำ” ซึ่งเป็นคำกล่าวที่ไม่ได้เกินความเป็นจริงไปเลย และรูปหนึ่งรูปกับคนหนึ่งคน ก็อาจมีความหมายต่างจากพันๆ คำของคนอื่นๆ อีกหลายคนที่ได้ดูรูปเดียวกัน

.........

สองวันก่อน และวันนี้ (๒๖ เมษายน ๒๕๕๒) ได้มีโอกาสไปถ่ายรูปกับเพื่อน และพี่ๆ ที่จบการศึกษา ซึ่งวันนี้ก็นับเป็นวันสำคัญอีกวันหนึ่งในชีวิต หลังจากที่ลำบากตรากตรำกันมานาน วันนี้เป็นวันที่แสดงให้ทั้งผู้จบการศึกษาเองและคนอื่นๆ ได้เห็นถึงผลของความพยายามที่ผลิดอกออกผลให้ชื่นชม

นอกจากนั้นการถ่ายรูปเพื่อแสดงความยินดีกับเพื่อนฝูงหรือคนสำคัญของเรา ยังแสดงถึงความรู้สึกร่วมต่อความสำเร็จ และจุดเริ่มต้นสำคัญอีกจุดหนึ่งในชีวิต ไม่ว่าจะเป็นงานจบการศึกษา งานแต่งงาน หรือแม้แต่งานเลี้ยงในโอกาสต่างๆ

วันนี้ในขณะที่ผมถ่ายรูปกับเพื่อนๆ อยู่ ก็เห็นบัณฑิตชาวต่างชาติ คาดคะเนด้วยสายตาแล้วก็น่าจะอายุประมาณสี่สิบกว่าปี ที่พิเศษกว่าคนอื่นๆ ทั่วไป ก็คือเธอคนนี้จูงสุนัขมาด้วย เป็นสุนัขพันธุ์ลาบราดอร์สีดำ ซึ่งเธอคนนี้ตาบอด และสุนัขตัวนั้นก็คือสุนัขนำทางของเธอนั่นเอง

เธอก็มาถ่ายรูปเหมือนบัณฑิตคนอื่นๆ ทั่วไป มีเพื่อนฝูงญาติพี่น้องมาร่วมยินดีด้วย ซึ่งความรู้สึกหลายอย่างก็เกิดขึ้นในจิตใจผมเมื่อได้เห็นเธอคนนี้ อย่างแรกก็คือรู้สึกยินดีกับเธอด้วย ที่แม้ว่าเธอจะมีความพิการทางสายตา แต่ก็สามารถฟันฝ่าจนจบการศึกษามาได้

ความรู้สึกที่ได้เห็นเธอตอนถ่ายรูปนั้น รูปแรกเธอถ่ายคู่กับสุนัขนำทางของเธอ ซึ่งสีหน้าเธอมีความสุข และเจ้าสุนัขตัวนั้นก็นั่งอยู่ข้างๆ เธออย่างเรียบร้อย ในความรู้สึกของผมต่อภาพที่เห็นนั้นเหมือนกับรูปที่เธอถ่ายกับเพื่อนคู่ทุกข์คู่สุข ซึ่งมีส่วนร่วมของความสำเร็จของเธอเช่นกัน ส่วนรูปอื่นๆ เธอก็ถ่ายกับคนที่มาร่วมแสดงความยินดีกับเธอ หน้าตาของทุกคนในรูปถ่ายมีความสุข

ผมคิดว่าเธอคงไม่มีโอกาสที่จะได้มองเห็นรูปถ่ายเหล่านั้น ที่เธอถ่ายกับญาติพี่น้องเพื่อนฝูง และเจ้าสุนัขเพื่อนยาก ผมก็มีความรู้สึกสุขระคนเศร้าบ้างที่คนในรูปถ่ายเองไม่มีโอกาสได้เห็นว่าภาพที่ถ่ายออกมาเป็นอย่างไร รูปของเธอในชุดครุยสวยแค่ไหน แต่ว่าผมรู้สึกได้ว่าเธอมีความสุขกับการถ่ายรูป จากรอยยิ้มของเธอที่จะปรากฎในรูปเหล่านั้น...

สิ่งที่เห็นเหล่านั้นทำให้ผมได้คิดว่าความหมายที่สำคัญอีกประการหนึ่งในรูปถ่ายนั้นคือ ความระลึกถึง ... ไม่ใช่การระลึกถึงตัวเราเองอย่างเดียว แต่เป็นความระลึกถึงสถานที่ และระลึกถึงคนสำคัญที่มีความรู้สึกร่วมกันในเหตุการณ์ต่าง ไม่ว่าจะใหญ่ หรือเล็ก สุขหรือเศร้า

บางทีความหมายของภาพถ่ายนั้นไม่ได้อยู่ที่ว่าภาพนั้นมีลักษณะอย่างไร สวย คมชัดแค่ไหน แต่ว่าความหมายที่แท้จริงนั้นอยู่ที่ความตั้งใจ และความรู้สึกที่ก่อให้เกิดภาพนั้นขึ้นมา

รูปถ่ายบางรูปถ้ามองด้วยตาแต่ไม่ได้สัมผัสด้วยใจ ไม่มีความระลึกถึง เรื่องราว บุคคล รูปถ่ายนั้นมันก็คงไม่มีความหมาย เหมือนคำว่า “บอดที่ใจมองไปเท่าไรไม่เห็นความงาม” จากเพลง “ต้นชบากับคนตาบอด” ของวงเฉลียงนั่นเอง

ขอแสดงความยินดีกับเพื่อน และพี่ๆ ที่จบการศึกษาครับ