เลขเด็ด สิ่งลึกลับ และ Sample Selection Bias

เคยคิดกันบ้างไหมว่าทำไมคนไทยบ้าหวยกัน ทั้งที่จริงๆ แล้วคนไทยส่วนใหญ่อาจไม่ได้บ้าหวยก็ได้ แต่เหมือนกับว่าวัฒนธรรมหวยกลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตคนไทยไปแล้ว โดยเฉพาะข่าวที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับหวยสามารถพบเห็นได้ตามหน้าหนังสือพิมพ์หัวสีโดยทั่วไป

ข่าวที่คาดว่าจะพบเห็นได้ในช่วงใกล้วันที่สิบหก และวันที่หนึ่งของเดือนก็จะเป็นข่าวจำพวก กล้วยสองเครือ วัวสองหัว ซึ่งเป็นสิ่งผิดปกติ (แต่ไม่ได้ผิดธรรมชาติเพราะว่ามันอยู่ในธรรมชาติ) หรือจะเป็นข่าววิญญาณมาเข้าฝันบอกเลขเด็ด ซึ่งก็เป็นแรงบันดาลใจให้นักเสี่ยงโชคตีความเป็น “เลขเด็ด” ต่างๆ นานา หลังจากช่วงหวยออกก็จะมีข่าว follow up ประมาณว่า มีคนถูกเลขเด็ดทั้งหมู่บ้าน

ด้วยความที่หวยเป็นการลงทุนในจำนวนน้อย แต่ได้ผลตอบแทนสูง (ความน่าจะเป็นที่จะถูกก็น้อยเช่นกัน) ทำให้ดูเหมือนว่าเป็นการลงทุนได้เงินง่าย ที่กำไรงาม และเหมือนว่าใครๆ เขาก็ถูกกัน ซึ่งจูงใจให้คนเข้ามาเล่น โดยเฉพาะกลุ่มที่ขาดโอกาสในการลงทุนด้านอื่น และก็เป็นโอกาสให้คนหลายๆ คนเข้ามาหากินเช่นกัน เช่น สื่อมวลชน คนใบ้หวย และพระสงฆ์ที่ให้หวย ซึ่งกรณีหลังผมถือว่ามันเป็นมารศาสนาชัดๆ

ส่วนเรื่องสิ่งลึกลับที่คนเชื่อกันว่าให้เลขเด็ดได้ เช่น เจ้าพ่อ เจ้าแม่ต่างๆ ถ้าสมมุติว่าสิ่งเหล่านี้มีจริงและให้เลขเด็ดได้จริง หมายความว่าสิ่งลึกลับเหล่านี้อาจมีรูปแบบที่เป็นองค์กรที่มีโครงสร้างการบริหารที่ชัดเจนเป็นระบบ

ประการแรกก็คือ รางวัลหรือเลขที่ถูกรางวัลมีจำกัด แต่ว่าแหล่งให้เลขเด็ดต่างๆ กระจายไปนับพันนับหมื่นแห่งทั่วประเทศ ถ้าสิ่งลึกลับที่กล่าวอ้างสามารถให้เลขเด็ด ได้จริงก็จะเกิดการแข่งขันการให้เลขเด็ด เพราะยิ่งคนถูกรางวัลมากเท่าไหร่ ก็ยิ่งจะได้รับการ เซ่นไหว้ เทินทูน บูชา มากขึ้นเท่านั้น ถ้าไม่มีการจัดสรร จัดคิว จะมีการแข่งกันสร้างบารมี แล้วระบบการเล่นหวยก็จะพังทลายเพราะจะมีแต่คนถูกรางวัล (โดยเฉพาะหวยใต้ดิน) การคิดต่อจากนี้ก็จะเริ่มซับซ้อนขึ้นเรื่อย เช่น กฎเกณฑ์ในการจัดสรรเลข บอสใหญ่เป็นประธานคือใคร คัดเลือกอย่างไร

นอกจากนี้ยังมีบางประเด็นที่ผมสงสัย เช่น ให้เลขเด็ดนอกประเทศได้ไหม หรือว่าจำกัดเฉพาะประเทศไทย (อยากได้เลขเด็ด Power Ball บ้าง ออกบ่อยด้วย สัปดาห์นึงตั้งสองครั้ง รางวัลถ้านับเป็นเงินไทยก็หลายร้อยล้านบาท)

ที่ผมกล่าวในประเด็นข้างต้นจัดได้ว่าเพ้อเจ้อเลยที่เดียว หรือถ้าจะลองคิดอีกมุมที่ไม่ซับซ้อนและไม่เพ้อเจ้อว่า จริงๆ แล้วสิ่งลึกลับอาจมีจริงหรือไม่มีจริงก็ได้ แต่ได้คนที่คิดว่าได้เลขเด็ด “คิดไปเอง” ว่ามีใครมาให้เลขเด็ด หรือกล่าวอีกอย่างได้ว่า “(คนเหล่านี้) ที่เห็นที่รู้สึกน่ะจริง แต่สิ่งที่ได้เห็นได้รู้สึกน่ะไม่มีจริง” หรือไม่ก็โดน “คน” ด้วยกันเองหลอกต้มตุ๋น

ส่วนในอีกประเด็นที่ว่าใครๆ ก็ถูกหวยกันจากแหล่งเลขเด็ดต่าง ถ้าจะลองคิดอีกอีกมุมหนึ่งว่าจริงๆ แล้วไอ้คนที่ถูกหวยจากเลขเด็ดที่ได้จากแหล่งทั้งหลายมันมีไม่เยอะหรอก แต่ว่าที่เราคิดว่ามันเยอะก็เพราะไอ้คนที่มันไม่ถูกไม่ได้แสดงตัวต่างหาก เป็นรูปแบบหนึ่งของ Sample Selection Bias

โดยธรรมชาติของคนเราแล้วเมื่อมีดีอะไรมักจะโชว์ คนที่ถูกหวยจากเลขเด็ดก็มักจะแสดงตัวให้เด่นเป็นธรรมดา ส่วนพวกที่ไม่ถูกก็สงบเสงี่ยมเจียมตน ไม่ออกหน้าออกตา ทำให้เรารู้แต่ว่ามีคนถูก ไม่รู้ว่ามีคนไม่ถูกเพราะพวกนี้ไม่แสดงตัว

คนที่ถูกหวยจากแหล่งเลขเด็ดอาจมีไม่ถึงหนึ่งในร้อยของคนที่ได้เลขเด็ดไปด้วยซ้ำ แต่ว่าคนทั่วไปก็จะรู้แต่เรื่องของคนที่ถูกรางวัล ข่าวประเภทนี้ก็ไปช่วยหล่อเลี้ยงความหวังให้กับคอหวยอีกหลายแสน (หรือล้าน?) ทั่วประเทศ

การถูกหวยก็ไม่ใช่เรื่องแปลก มันเป็นเรื่องความความบังเอิญ ที่สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน ตราบใดที่ความน่าจะเป็นไม่เป็นศูนย์ เช่น ซื้อรถใหม่เอาทะเบียนไปแทง เอาวันเกิด เอาอายุไปแทง ถ้ามันจะถูกรางวัลก็ไม่ใช่เรื่องแปลก หรือถ้ามันไม่ถูกก็ไม่แปลกเช่นกัน

การลงทุนในหวยไม่ใช่เรื่องเสียหาย แต่ควรทำอย่างมีเหตุผล เนื่องด้วยความเสี่ยงสูง ก็ควรลงทุนในสัดส่วนที่น้อยมากๆ เมื่อเทียบกับรายได้ทั้งหมด จึงจะเป็นการจัด Portfolio การลงทุนที่เหมาะสม ไม่ควรที่จะทุ่มเทเงินทอง จิตใจ และอนาคตไปฝากไว้กับสิ่งเหล่านี้ เพราะมันมีความเสี่ยงสูงมากๆ


ป.ล. มีข่าวที่ผ่านมานานแล้วข่าวหนึ่งหลังจากมรณกรรมของหลวงพ่อปัญญา ก็มีการออกข่าวว่าเลขเด็ดที่เป็นอายุของท่านขายดีทั่วประเทศ ข่าวนี้ทำให้ผมรู้สึกไม่พอใจอย่างมากเพราะว่าหลวงพ่อปัญญาท่านต่อต้านการเล่นหวย แทนที่ข่าวจะออกในเชิงส่งเสริมปัญญาจากคำสอนของท่าน กลับเพิ่มความงมงายให้คน แสดงให้เห็นถึงความไม่รับผิดชอบต่อสังคมของสื่อสารมวลชนในการสร้างปัญญาให้กับประชาชน และความมืดบอดงมงายไร้สาระของประชาชนบางส่วน